Portrait of Miguel de Cervantes y Saavedra (1547-1615) is commonly attributed to Juan de Jáuregui, yet no portrait of Cervantes has ever been authenticated. Wikimedia Commons

Somewhere in La Mancha, in a place whose name I do not care to remember…

This line, arguably the most famous in the history of Spanish literature, is the opening of The Ingenious Nobleman Don Quixote of La Mancha by Miguel de Cervantes, the first modern novel.

 

Published in two parts in 1605 and 1615, this is the story of Alonso Quijano, a 16th-century Spanish hidalgo, a noble, who is so passionate about reading that he leaves home in search of his own chivalrous adventures. He becomes a knight-errant himself: Don Quixote de la Mancha. By imitating his admired literary heroes, he finds new meaning in his life: aiding damsels in distress, battling giants and righting wrongs… mostly in his own head.

But Don Quixote is much more. It is a book about books, reading, writing, idealism vs. materialism, life … and death. Don Quixote is mad. “His brain’s dried up” due to his reading, and he is unable to separate reality from fiction, a trait that was appreciated at the time as funny. However, Cervantes was also using Don Quixote’s insanity to probe the eternal debate between free will and fate. The misguided hero is actually a man fighting against his own limitations to become who he dreams to be

Open-minded, well-travelled, and very well-educated, Cervantes was, like Don Quixote himself, an avid reader. He also served the Spanish crown in adventures that he would later include in the novel. After defeating the Ottoman Empire in the battle of Lepanto (and losing the use of his left hand, becoming “the one-handed of Lepanto”), Cervantes was captured and held for ransom in Algiers.

This autobiographical episode and his escape attempts are depicted in “The Captive’s Tale” (in Don Quixote Part I), where the character recalls “a Spanish soldier named something de Saavedra”, referring to Cervantes’s second last name. Years later, back in Spain, he completed Don Quixote in prison, due to irregularities in his accounts while he worked for the government.

Tilting at windmills

In Part I, Quijano with his new name, Don Quixote, gathers other indispensable accessories to any knight-errant: his armour; a horse, Rocinante; and a lady, an unwitting peasant girl he calls Dulcinea of Toboso, in whose name he will perform great deeds of chivalry.

While Don Quixote recovers from a disastrous first campaign as a knight, his close friends, the priest and the barber, decide to examine the books in his library. Their comments about his chivalric books combine literary criticism with a parody of the Inquisition’s practices of burning texts associated with the devil. Although a few volumes are saved (Cervantes’s own La Galatea among them), most books are burned for their responsibility in Don Quixote’s madness.

In Don Quixote’s second expedition, the peasant Sancho Panza joins him as his faithful squire, with the hopes of becoming the governor of his own island one day. The duo diverges in every aspect. Don Quixote is tall and thin, Sancho is short and fat (panza means “pot belly”). Sancho is an illiterate commoner and responds to Don Quixote’s elaborate speeches with popular proverbs. The mismatched couple has remained as a key literary archetype since then.

In perhaps the most famous scene from the novel, Don Quixote sees three windmills as fearful giants that he must combat, which is where the phrase “tilting at windmills” comes from. At the end of Part I, Don Quixote and Sancho are tricked into returning to their village. Sancho has become “quixotized”, now increasingly obsessed with becoming rich by ruling his own island.

Don Quixote was an enormous success, being translated from Spanish into the main European languages and even reaching North America. In 1614 an unknown author, Alonso Fernández de Avellaneda, published an apocryphal second part. Cervantes incorporated this spurious Don Quixote and its characters into his own Part II, adding yet another chapter to the history of modern narrative.

Whereas Part I was a reaction to chivalric romances, Part II is a reaction to Part I. The book is set only one month after Don Quixote and Sancho’s return from their first literary quest, after they are notified that a book retelling their story has been published (Part I).

The rest of Part II operates as a game of mirrors, recalling and rewriting episodes. New characters, such as aristocrats who have also read Part I, use their knowledge to play tricks on Don Quixote and Sancho for their own amusement. Deceived by the rest of the characters, Sancho and a badly wounded Don Quixote finally return again to their village.

After being in bed for several days, Don Quixote’s final hour arrives. He decides to abandon his existence as Don Quixote for good, giving up his literary identity and physically dying. He leaves Sancho – his best and most faithful reader – in tears, and avoids further additions by any future imitators by dying.

The original unreliable narrator

The narrator of Part I’s prologue claims to write a sincere and uncomplicated story. Nothing is further from reality. Distancing himself from textual authority, the narrator declares that he merely compiled a manuscript translated by some Arab historian – an untrustworthy source at the time. The reader has to decide what’s real and what’s not.

Don Quixote is also a book made of preexisting books. Don Quixote is obsessed with chivalric romances, and includes episodes parodying other narrative subgenres such as pastoral romances, picaresque novels and Italian novellas (of which Cervantes himself wrote a few).

Don Quixote’s transformation from nobleman to knight-errant is particularly profound given the events in Europe at the time the novel was published. Spain had been reconquered by Christian royals after centuries of Islamic presence. Social status, ethnicity and religion were seen as determining a person’s future, but Don Quixote defied this. “I know who I am,” he answered roundly to whoever tried to convince him of his “true” and original identity.

Don Quixote through the ages

Many writers have been inspired by Don Quixote: from Goethe, Stendhal, Melville, Flaubert and Dickens, to Borges, Faulkner and Nabokov.

In fact, for many critics, the whole history of the novel could justifiably be considered “a variation of the theme of Don Quixote”. Since its early success, there have also been many valuable English translations of the novel. John Rutherford and more recently Edith Grossman have been praised for their versions.  https://theconversation.com/guide-to-the-classics-don-quixote-the-worlds-first-modern-novel-and-one-of-the-best-94097

Apart from literature, Don Quixote has inspired many creative works. Based on the episode of the wedding of Camacho in Part II, Marius Petipa choreographed a ballet in 1896. Also created for the stage, Man of La Mancha, the 1960s’ Broadway musical, is one of the most popular reimaginings. In 1992, the State Spanish TV launched a highly successful adaptation of Part I. Terry Gilliam’s much-awaited The Man Who Killed Don Quixote is only the most recent addition to a long list of films inspired by Don Quixote.

 

More than 400 years after its publication and great success, Don Quixote is widely considered the world’s best book by other celebrated authors. In our own times, full of windmills and giants, Don Quixote’s still-valuable message is that the way we filter reality through any ideology affects our perception of the world.

The headline of this article was updated on August 10 to clarify that Don Quixote is considered the first “modern” novel, not the first novel.

Don Quichot (Spaans: Don Quijote of Quixote), voluit De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha, is de door Cervantes geschreven roman over de gelijknamige hoofdpersoon. Deze roman bestaat uit twee delen: het eerste werd gepubliceerd in 1605, het tweede in 1615.

Het boek is een van de eerste geschreven romans in een moderne Europese taal. Het vertelt de komische reisavonturen van een oude edelman die denkt dat hij een dolende ridder is. Deze hoofdpersoon, Don Quichot, is het stereotype van de idealist, een dwaze held die zich met zijn goede bedoelingen maar onpraktische daden min of meer belachelijk maakt.

Het verhaal

Door het lezen van te veel ridderromans is de hidalgo (laagste adellijke rang in Spanje) Alonso Quijano zijn verstand kwijtgeraakt. Zichzelf het imago van een dolende ridder aangemeten hebbend, verlaat hij onder de naam Don Quichot van La Mancha (naar zijn geboortestreek) zijn huis en begint een dwaaltocht over de wegen en het platteland van Spanje. Gezeten op zijn strijdros Rocinant, in feite een oude, uitgemergelde boerenknol die hij ophemelt tot raspaard, en gehuld in een oud verroest harnas en een papieren helm, trekt hij ten strijde tegen alle soorten van onrecht en onrechtvaardigheid. Door het stellen van goede daden hoopt hij beroemd te worden en zo in de gunst te komen van zijn grote liefde, de wonderschone Dulcinea. De queeste naar deze hoofse en begeerlijke prinses, die in feite zijn idealisering is van Aldonza Lorenzo, een eenvoudige boerendochter uit het naburige dorp El Toboso, die hij nog nooit heeft gezien, en die vermoedelijk zelfs niet eens bestaat, is een parodie op het genre van de amour lointain.

Op zijn trektocht wordt Don Quichot vergezeld door zijn buurman en dienaar Sancho Panza. Sancho is een kleine boer, analfabeet maar niet dom, met veel en lekker eten en drinken als zijn belangrijkste interesses. Sancho weet dat zijn meester niet helemaal goed bij zijn hoofd is; Sancho betitelt hem als “ridder van de droevige figuur”, maar toch volgt hij hem, want zijn zwakheid voor de aardse geneugten maakt dat hij gelooft in de grote beloning die Don Quichot hem in het vooruitzicht stelt.

Dat Don Quichot behoorlijk in de war is blijkt als hij herbergen aanziet voor kastelen, geestelijken voor schurken (kritiek op de kerk), windmolens voor reuzen (Don Quichot herinnert zich de mythische reus Briareüs en acht de wijze tovenaar Frestoen hiervoor verantwoordelijk omdat deze hem de roem van de zege niet zou gunnen), een prostituee voor een prinses, een kudde schapen voor een leger (kritiek op het kuddegedrag van mensen). Zo bevrijdt hij ook enkele “staatsgevaarlijke misdadigers” (mensen die omwille van een afwijkende mening gevangen werden gezet) en gaat hij flink tekeer tegen een begrafenisstoet  Maar zijn waanideeën stuiten steevast op de nuchterheid, de voorzichtigheid en de spreekwoorden van Sancho. Deze botsing tussen de ideale en fictieve wereld van Don Quichot en de werkelijke wereld van Sancho is een hoofdthema van het boek en meteen ook de bron van een groot deel van zijn humor.

Al reizend ontmoeten Don Quichot en Sancho veel verschillende personages, van herders tot edelen, van misdadigers tot priesters, van gegriefde vrouwen en jaloerse mannen tot hitsige meiden en dolle verliefden. Een ander hoofdthema van de roman wordt hier duidelijk: de liefde. In de ridderromans komt alleen de hoofse liefde voor; Cervantes laat zien dat er veel meer is: van versmade liefde tot overspel, van ideale vriendschap tot onmogelijke liefde, van zuivere aanbidding tot pure lust.

Het tweede deel van de roman is surrealistisch en bevat een sterk zelfreflecterend karakter. Deze introspectie was ongekend in literaire werken. Zo ontmoeten Don Quichot en Sancho meerdere personages die het eerste deel van het boek gelezen hebben en hen en hun avonturen dus kennen. Niet langer meten Don Quichot en Sancho zich met de reële wereld, maar beleven ze avonturen die door die andere personages en voor hun vermaak op touw gezet worden – zoals hun beider hemelvaart op een houten paard, of de verrassend nobele regering van Sancho over een imaginair eiland. De metafoor van “de wereld is een schouwtoneel” wordt hier letterlijk waar. Daardoor lijkt de wereld vaak gekker te zijn dan Don Quichot zelf. Helemaal op het einde van het verhaal, na een deugddoende slaap van 6 uren, krijgt hij zijn verstand terug. De lezer kan zich dan afvragen of deze eerdere dwaasheid van Don Quichot niet waardevoller en menselijker was dan de nieuw hervonden nuchterheid.

Een saillant detail uit het tweede deel is de spot die Cervantes drijft met de schrijver Alonso Fernández de Avellanada – zonder deze overigens bij naam te noemen. Deze Fernández maakte gebruik van het succes van Don Quichot door in 1612 een vervolg op het avonturenboek te schrijven. Het echte tweede deel, van Cervantes zelf, verscheen pas in 1615 en haalt aan het eind een paar keer uit naar de fouten in deze falso Quijote. Om verdere apocriefe verhalen te voorkomen liet Cervantes zijn hoofdpersoon, aan het slot van het tweede deel bij zinnen gekomen, sterven.

Betekenis

Werkloze lezer, zonder erewoord zult ge van me geloven dat ik dit boek, als kind van mijn inzicht, graag had gemaakt tot het mooiste, fierste en verstandigste dat men zich denken kan. Maar de natuurwet die zegt dat alles zijns gelijke voortbrengt kon ik niet breken. Zo begint Cervantes het voorwoord van zijn boek, brutaal en met zelfspot, maar ook meteen een hoofdthema van het boek aanduidend: de kloof tussen mooie droom en harde praktijk. In het boek zelf verbeelden Don Quichot en Sancho Panza (oftewel, zeer vrij en oneerbiedig vertaald, de heer Blaaskaak en Dikke Pens) deze klassieke tegenstelling van geest tegenover lichaam, rede tegenover begeerte, idealen tegenover de werkelijkheid. Steeds weer botsen de wanen van Don Quichot op de feiten van Sancho – de geest wil wel, maar het lichaam kan niet; de rede heeft fraaie ideeën, maar de natuur laat zich niet foppen: de feiten lijken het altijd te winnen.

Behalve een allegorie is het boek ook een parodie, het is volgens Cervantes zelf “één grote scheldpartij tegen de ridderroman”, een genre dat in de zestiende en zeventiende eeuw bijzonder populair was en “door velen verfoeid maar door zovelen meer geprezen”. Overdreven emoties, absurde plotwendingen en ongeloofwaardige personages waren de euvels waar de ridderroman aan leed.

Maar Cervantes heeft ook gewoon een goed en vermakelijk boek willen schrijven. In het voorwoord laat hij een vriend zeggen: Je moet zorgen dat je betoog eenvoudig, in treffende, fatsoenlijke, welgekozen bewoordingen en welluidende, geestige zinsneden is gesteld, waarbij je je bedoeling zo goed mogelijk schetst en je ideeën uiteenzet zonder ze ingewikkeld en duister te maken. Zorg ook dat bij het lezen de zwaarmoedige lezer een lach opbrengt, de goedlachse zijn lach verbreedt, de simpele niet wordt gekwetst, de schrandere je vindingrijkheid bewondert, de ernstige geen aanstoot neemt, en de voorzichtige je zijn lof niet onthoudt. (vertaling: Barber van de Pol). In zijn symbolische verbranding van de ridderromans krijgt slechts één vijftiende-eeuws werk genade: Tirant lo Blanc van Joan Martorell. Cervantes schrijft letterlijk: ik wil benadrukken dat ik daarin een schat aan genoegen en een mijn aan vermaak heb aangetroffen met ridders van vlees en bloed.^[3]

Het boek werd in 1624 in Portugal gecensureerd door de Spaanse overheersers, in 1640 werd in Spanje door de Inquisitie één zin uit het boek geschrapt: “Werken van liefdadigheid die achteloos worden gedaan, hebben geen waarde”.

Het boek kan ook gezien worden als een persiflage op de contrareformatie (vergelijking van Jezus en Don Quichot)

Spelling en uitspraak

De oorspronkelijke titel van Cervantes’ boek is El ingenioso hidalgo don Quixote de la Mancha. Deze schrijfwijze van de naam met een ‘x’ is overgenomen in het Engels, vanouds met de onherkenbare uitspraak ‘Kwíkset’ [ˈkwɪksət] (tegenwoordig spreken de Engelsen het beter uit). Sindsdien is echter in het Castiliaans de uitspraak veranderd en de spelling gewijzigd, waardoor de ‘x’ (uitspraak ‘sj’) een ‘j’ (uitspraak: harde ‘g’) geworden is. In modern Spaans is het dus Don Quijote, uitspraak ‘Kigotte’ [kiˈxote] (niet ‘Kigoote’).

In het Spaans van de zeventiende eeuw werd de naam van de ridder dus uitgesproken als ‘Kiesjotte’ [kiˈʃote]. In het Frans werd dat geschreven als Quichotte. In het Nederlands werd de Franse schrijfwijze overgenomen en omdat in het modernere Frans de laatste lettergreep onhoorbaar is, veranderde de Nederlandse schrijfwijze ook wel in Quichot. Deze spelling zonder de laatste lettergreep komt dus niet uit het Spaans. De ‘ch’ in La Mancha wordt correct op de Spaanse manier uitgesproken (‘tsj’), dus de moderne Nederlandse uitspraak is: ‘Don Kiesjot van La Mantsja’ (niet ‘Mansja’). Dit is vrijwel gelijk aan de oorspronkelijke uitspraak, op de eindlettergreep van Quixote na. Er zijn echter veel Nederlanders die vasthouden aan de juistere uitspraken Kiegotte of Kiesjotte.  Een groot deel van de Nederlandse vertalingen en bewerkingen gebruikt de spelling Quichotte.

Spreekwoordelijk

De figuur van Don Quichot en zijn daden zijn in het dagelijkse taalgebruik terechtgekomen met onder meer deze uitdrukkingen:

• tegen windmolens vechten – een denkbeeldig gevaar bestrijden, of ook: proberen te veranderen wat niet te veranderen is, een hopeloze strijd voeren;
• een klap van de molen(wiek) gehad/gekregen hebben – niet goed bij zijn verstand zijn;
• een donquichot – iemand die een hopeloze strijd levert, iemand die nutteloze doelen nastreeft of een onbereikbare liefde najaagt, iemand die buiten de werkelijkheid staat;
• donquichotterie – dwaas-idealistisch optreden;
• een dulcinea – een geïdealiseerde, onbereikbare vrouw;
• een rossinant – een slecht paard.

In de grafische kunst

De helden van Cervantes hebben de verbeelding geprikkeld van talloze boekillustratoren. De eerste complete geïllustreerde editie verscheen te Dordrecht in 1657. De 26 prenten waren waarschijnlijk gemaakt door drukker Jacob Savery. Uitgever Verdussen in Antwerpen nam ze in 1672/73 deels over en vulde ze aan met 16 nieuwe gravures van Frederik Bouttats (ontwerper onbekend). De Ibarra-editie van 1780 was versierd met gravures van Manuel Salvador Carmona naar José del Castillo en andere kunstenaars. Ook de 19 platen naar José Rivelles in een editie van 1819 zijn nadien veel gebruikt. In Frankrijk onderscheidde Tony Johannot zich met overvloedige illustraties (1836), in populariteit nog overtroffen door Gustave Doré (1863). De beroemdste illustraties in de Lage Landen zijn die van Albert Hahn jr. (1930). Salvador Dalí maakte voor een Franse editie uit 1964 vier lithografieën.

Ook bij schilders en andere grafische kunstenaars was het thema razend populair. Enkele markante werken:

• De reeks van 28 wandtapijten ontworpen door Antoine Coypel tussen 1715 en 1727 (ook de kartons zijn bewaard).
• De tekening Don Quichotte in zijn bibliotheek van Francisco de Goya (1812).
• Verschillende schilderijen van Honoré Daumier.
• Een serie imposante werken van de oorspronkelijk Spaanse maar in Nederland woonachtige kunstenares Lita Cabellut.

Muziek en Don Quichot

De levenswandel van Don Quichot is meerdere malen op muziek gezet. Hieronder een (niet complete) lijst van orkestwerken, balletten, liederen en opera’s op zijn thema:

• Jacques Brel: L’Homme de la Mancha (1968).
• Joan Manuel Serrat: Vencidos (1971).
• Roberto Gerhard: Don Quichotte, ballet uit 1941, waaruit hij twee orkestsuites samenstelde (1e 1941, 2e 1947), een revisie van het ballet werd in 1949 voltooid.
• Jesús Guridi: Una aventura de Don Quijote
• Jacques Ibert: Don Quichotte, muziek bij een filmproductie uit 1932.
• Wilhelm Kienzl: Don Quixote, opera, op. 50.
• Jules Massenet: Don Quichotte, comédie héroïque en cinq actes.^[9]
• Felix Mendelssohn Bartholdy: Die Hochzeit des Camacho, opera, op. 11.
• Léon Minkus: Don Quixote, ballet
• Maurice Ravel: Don Quichotte à Dulcinée, drie liederen
• Anton Rubinstein: Don Quixote, ‘muzikale schildering’ uit 1870, op. 87
• Robert W. Smith: Don Quixote, Symphony Nr. 3 voor harmonieorkest (2008).
• Richard Strauss: Don Quixote, fantastische Variationen über ein Thema ritterlichen Charakters, op. 35, voor cello (Don Quichot), altviool (Sancho Panza) en orkest (1896-97)
• Georg Philipp Telemann: Don Quichotte auf der Hochzeit des Comacho, komische opera.
• Mitch Leigh: De man van La Mancha, muziek bij deze Broadwaymusical uit 1965.
• Patrick van Deurzen: Choral, Fugue & Prelude uit 2005, blaaskwintet, waar in ieder deel teksten uit Don Quichot voorgedragen moeten worden.
• Het Nationale Ballet: Don Quichot.
• Eric Vaarzon Morel: De nieuwe wereld van Don Quichot, van 2011/2012 in de Nederlandse theaters. Met Maarten Ornstein (basklarinet), Carlos Denia (flamencozang), flamencodanseres Raquela Ortega en zanger-rapper Brownie Dutch.
• Magazine 60: Don Quichotte (no están aqui) single uit 1985.
• Opera2Day: De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha, avontuurlijke opera uit 2023.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Don_Quichot_(boek)

Don Quixote 9

Paris Opera in Apr 2002.
https://www.youtube.com/watch?v=RxhZJDc0dnM

 

 

GISELLE Adam – Polish National Ballet

Giselle is the ghost-filled tragedy about a beautiful young peasant girl who falls in love with a disguised nobleman named Albrecht. When his identity is revealed by his rival, Hilarion, Giselle loses her mind and dies of heartbreak. After her premature death, Giselle’s ghost protects her lover from the vengeance of a group of evil female spirits called Wilis.

Giselle, which was first performed in 1841 in Paris (and in Warsaw in 1848), is the ultimate romantic ballet, a product of the French romantics longing for an idealised female presence on the ballet stage. This vision set a standard for all the romantic ballets to come. Having women dance en pointe was meant to serve this very purpose; an impressive dance technique inspiring great art, putting the revered female figure at its centre. For this 2022 production, Polish National Ballet have meticulously recreated their designs from 1968 and 1976 by the late Andrzej Kreutz Majewski, whose sets and costumes excellently convey the romantic atmosphere of the French masterpiece. Based on the canonical choreography by Marius Petipa, the production is overseen by Maina Gielgud, once a star of European ballet stages, later the head of the Australian Ballet and Royal Danish Ballet. Danced by some of the greatest ballerinas of all time, Giselle is pastoral charm, touching drama, and ephemerality to savour at Christmas on OperaVision.

Streamed on OperaVision on 26 December 2022 at 15:00 CET and available until 26 June 2023:

CAST

Giselle – a young peasant girl
Chinara Alizade

Duke Albrecht of Silesia – in disguise as peasant Loys
Vladimir Yaroshenko

Hilarion – gamekeeper in love with Giselle
Kristóf Szabó

Wilfried – menservant of Duke Albrecht
Carlos Martín Pérez

Prince of Courtland
Wojciech Ślęzak

Bathilde – his dauther and Duke Albrecht’s fiancée
Irina Wasilewska

Berthe – mother of Giselle
Marta Fiedler

Peasant Pas de deux
Mai Kageyama
Diogo de Oliveira

Myrtha – the queen of the Willis
Natalia Pasiut

Willi 1.
Yume Okano

Willi 2.
Mai Kageyama

Ballet
Polish National Ballet

Orchestra
Polish National Opera Orchestra

Music
Adolphe Adam

Choreography
Jean Coralli
Jules Perrot

Director
Maina Gielgud

Conductor
Patrick Fournillier

Sets and costumes
Andrzej Kreutz Majewski

Set design adaptation
Małgorzata Szabłowska

Costume design adaptation
Katarzyna Rott

Lighting
Maciej Igielski

Film director
Ewa Krasucka

Sound
Emilian Rymarowicz

OperaVision is a freeview opera streaming platform, supported by the European Union’s Creative Europe programme. Watch live streams as the performances themselves unfold in the opera house. Enjoy a variety of shows – including opera, operetta, musical theatre, dance, ballet and concerts. Opera connaisseur or curious newcomer, there is something for everyone on OperaVision.

WEBSITE: https://operavision.eu/

Giselle verhaal